NIEPODLEGŁOŚĆ WYŚNIONA W MONACHIUM

Naród to wspólnota kultury, zbiorowej pamięci i wyobrażeń o przeszłości. Wbrew wielu mitom to nie wspólnota krwi rozstrzyga o zachowaniu sił witalnych narodu. To sztuka, a zwłaszcza malarstwo, ma dla trwania, ale też zbadania charakteru wspólnot narodowych znaczenie szczególne. Artyści katalogują i ucieleśniają zbiorowe wyobrażenia, wprowadzając je w obieg kultury, tworzą swoistą narodową ikonografię.

Procesy decydujące o istnieniu narodów odbywały się w XIX wieku, biegnąc równolegle do urbanizacji i industrializacji, do demokratyzacji i emancypacji grup wcześniej spychanych na margines. Kształt wyobraźni zbiorowej nie mógł być obojętny władzom państwowym, narody dzielą się więc na takie, które w tym newralgicznym momencie dziejów miały państwo, i te, które były go pozbawione. Na te, których istnienie, a nawet budowa były przez władze państwowe inicjowane i wspierane, oraz te, które określają się w opozycji do istniejących wtedy państw.

W rodzinie europejskich narodów Polacy zajmują miejsce szczególne, ponieważ utracili państwo na progu XIX wieku i chociaż, myśląc o sobie, musieli najczęściej zderzać się z wrogością obcych władz, to jednak posiadali odziedziczone po okresie wczesniejszym silne i świadome swojej roli elity.